LITANIA DO MATKI SŁOWA BOŻEGO - KOMENTARZ DO WEZWAŃ
Jutrzenka pełni czasów
Maryjo, Jutrzenko pełni czasów,
- Matko Słowa, módl się za nami!
W historii zbawienia to właśnie Maryja jest jakby roratnim lampionem. Chwila Jej Niepokalanego Poczęcia wyznacza początek realizacji, zamyślonego przed wiekami, Bożego planu zbawienia. Moment pojawienia się Mesjasza nazwany został w Biblii „pełnią czasu”. Tak jak gdyby czas po kropelce zbierał się w jakimś naczyniu, aż przyszedł moment przelania się tej czary, ujawnienia się jej zawartości. Do obecności Maryi w tym kluczowym momencie nawiązuje tekst listu do Galacjan, który był ważny w mariologii Soboru Watykańskiego II i w wypowiedziach św. Jana Pawła II: „Gdy nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty” (Ga 4,4).
Syn Boży nazywany jest w Biblii „Słońcem”. Przypomnijmy chociażby tekst pieśni Zachariasza, gdzie mowa jest o tym, że lud nawiedzi „z wysoka Wschodzące Słońce” (Łk 1,78). Do Pana Jezusa odnosi się jednak również tytuł „Gwiazda Poranna”, czyli Jutrzenka. On sam odnosi ten tytuł do siebie w proroctwie św. Jana: „Jam jest Odrośl i Potomstwo Dawida, Gwiazda świecąca, poranna” (Ap 22,16). Jest to wyraźne nawiązanie do starotestamentalnego mesjańskiego proroctwa Balaama: „Widzę go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska: wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło” (Lb 24,17). Ojcowie Kościoła postrzegają Jutrzenkę jako obraz chrystologiczny. Św. Ambroży pisze: „gwiazda jest drogą, a drogą jest Chrystus, albowiem, jak tajemnica wcielenia wskazuje, Chrystus jest gwiazdą” (Wykład Ewangelii wg św. Łukasza).
Z czasem jednak tytuł Gwiazdy Porannej – Jutrzenki coraz częściej stosowany jest w odniesieniu do Maryi. Ma to związek z postępującym pogłębianiem rozumienia tajemnicy zbawienia. Bez uchybienia chrystologicznej, powstała równolegle symbolika mariologiczna tego obrazu. Oparta jest ona na konstatacji pewnego faktu astronomicznego. Gwiazda poranna poprzedza pojawienie się słońca, przy czym w istocie nie jest gwiazdą, a planetą (Wenus). Pojawia się o świcie, bo odbija światło zbliżającego się słońca. Otóż właśnie te dwa aspekty – poprzedzania w czasie i świecenia nie swoim światłem – są kluczowe w zastosowaniu obrazu Jutrzenki do Najświętszej Maryi Panny.
Wszystko, co zostało do tej pory powiedziane, nie zawiera w sobie jakiejkolwiek nowości i gratuluję każdemu, kto dotrwał do tego momentu i nie przestał czytać. Jednym z celów tej litanii, także jej wyjaśniania, jest udowodnienie zasadności maryjnego tytułu „Matka Słowa”. W tym celu zwrócimy uwagę na kwestię pełni czasu w Liście do Hebrajczyków. Czytamy tam: „Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna” (Hbr 1,1-2). Kiedy mówimy o korzeniach naszego zgromadzenia, to sięgamy najczęściej Prologu św. Jana, bo tam jest mowa o Słowie. Należy jednak przyznać, że i List do Hebrajczyków zawiera bardzo ważne prawdy o Słowie.
A zatem Bóg „przemówił do nas przez Syna”. Można to zrozumieć tak, że Syn Boży przyszedł na ziemię i przekazał nam słowa od Ojca, czyli że Ojciec przekazał nam te słowa przez Syna. Możliwe jest jednak inne tłumaczenie i rozumienie tego tekstu, otóż że Ojciec przemówił do nas „w Synu”, czyli że Syn jest ostatecznym Słowem wypowiedzianym przez Ojca. W języku hebrajskim istnieje szczególne słowo na określenie słowa wypowiadanego. Jezus Chrystus jest takim właśnie Słowem wypowiedzianym, które stało się ciałem w Maryi.
List do Hebrajczyków umiejscawia to „wypowiedzenie” w kontekście „dni ostatecznych”. Nie chodzi oczywiście o koniec świata, ale czasy mesjańskie, czyli „pełnię czasu”. Moment Niepokalanego Poczęcia jest przedostatnią kroplą przed wypełnieniem się czary, a Maryja staje się Jutrzenką zbawienia w Chrystusie. Ona, na podstawie przyszłych zasług Syna-Słowa, już ten dar otrzymała.
Ten właśnie aspekt wypełnienia się czasu w kontekście wcielenia się Słowa chciałem oddać w tym litanijnym wezwaniu. Oczywiście można było ograniczyć się tylko do tytułu „Gwiazdo Poranna”, ale lepiej chyba, że ta litania bardziej czytelnie próbuje wprowadzać modlącego się w tematy biblijne.
Dariusz Pielak SVD
